پروستات در زیر مثانه و جلوی راست روده (آخرین قسمت روده) قرار دارد. درست در پشت پروستات غددی به نام وزیکول منی وجود دارد که بیشتر مایع منی را می سازد. مجرای ادرار که لوله ای است که ادرار و منی را از طریق آلت تناسلی از بدن خارج میکند از مرکز پروستات می گذرد. سرطان پروستات زمانی شروع می شود که سلول های غده پروستات شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. پروستات غده ای است که فقط در مردان یافت می شود و مقداری مایع که بخشی از مایع منی است را می سازد.
سرطان پروستات یکی از شایع ترین انواع سرطان است. بسیاری از سرطان های پروستات به کندی رشد می کنند و به غده پروستات محدود می شوند. با این حال، انواع دیگر تهاجمی هستند و می توانند به سرعت پخش شوند. در این مقاله که در یکی از آزمایشگاه های خوب پاسداران تهران تهیه شده است، به علائم، علل، انواع و تشخیص سرطان پروستات پرداخته و در قسمت دوم این مقاله بطور کامل به درمان سرطان پروستات می پردازیم.
علائم سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه خود هیچ علامتی ایجاد نکند.
علائم و نشانه های احتمالی عبارتند از:
- مشکل در ادرار کردن
- کاهش فشار در جریان ادرار
- خون در ادرار
- خون در منی
- درد استخوان
- کاهش وزن
- اختلال در نعوظ
علل ایجاد سرطان پروستات:
پزشکان می دانند که سرطان پروستات زمانی شروع می شود که سلول های پروستات تغییراتی در DNA خود ایجاد می کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. این تغییرات به سلول‌ها می‌گوید که سریع‌تر از سلول‌های عادی رشد و تقسیم می‌شوند. سلول‌های غیرطبیعی به زندگی خود ادامه می‌دهند.
سلول های غیرطبیعی انباشته شده، توموری را تشکیل می دهند که می تواند رشد کند و به بافت مجاور حمله کند. با گذشت زمان، برخی از سلول‌های غیرطبیعی می‌توانند جدا شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند (متاستاز).
انواع سرطان پروستات:
تقریباً تمام سرطان های پروستات آدنوکارسینوم هستند. این سرطان ها از سلول های غده ای ایجاد می شوند.
انواع دیگر سرطان که می تواند در پروستات شروع شود عبارتند از:
- کارسینوم های سلول کوچک
- تومورهای نورواندوکرین (به غیر از کارسینوم های سلول کوچک)
- کارسینوم های سلولی انتقالی
- سارکوم ها
برخی از سرطان های پروستات به سرعت رشد و گسترش می یابند، اما بیشتر آنها به کندی رشد می کنند. در واقع، مطالعات کالبد شکافی نشان می دهد که بسیاری از مردان مسن (و حتی برخی از مردان جوانتر) که به دلایل دیگر فوت کرده اند نیز سرطان پروستات داشتند که هرگز در طول زندگی آنها را تحت تأثیر قرار نداد. در بسیاری از موارد، نه آنها و نه پزشکانشان حتی نمی دانستند که به بیماری مبتلا هستند.
عوامل خطر سرطان پروستات:
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند عبارتند از:
سن : خطر ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن افزایش می یابد. بعد از 50 سالگی شایع تر است.
نژاد: به دلایلی که هنوز مشخص نشده است، افراد سیاه پوست نسبت به سایر نژادها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات هستند. در افراد سیاهپوست، سرطان پروستات نیز به احتمال زیاد تهاجمی یا پیشرفته است.
سابقه خانوادگی: اگر یکی از خویشاوندان خونی، مانند والدین، خواهر و برادر یا فرزند، مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شده باشد، ممکن است خطر افزایش یابد. همچنین، سابقه خانوادگی داشتن ژن‌هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهند (BRCA1 یا BRCA2) یا سابقه خانوادگی سرطان سینه، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.
چاقی: احتمال ابتلا به سرطان پروستات در افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن نرمال دارند بیشتر است، اگرچه مطالعات نتایج متفاوتی داشته است. در افراد چاق، سرطان به احتمال زیاد تهاجمی تر است و احتمال بازگشت آن پس از درمان اولیه بیشتر است.
عوارض سرطان پروستات:
سرطان پروستات می تواند به اندام های مجاور مانند مثانه سرایت کند یا از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به استخوان ها یا سایر اندام ها برسد. سرطان پروستات که به استخوان ها گسترش می یابد می تواند باعث درد و شکستگی استخوان شود. هنگامی که سرطان پروستات به سایر نواحی بدن گسترش یافته است، ممکن است همچنان به درمان پاسخ دهد و ممکن است کنترل شود، اما بعید است که درمان شود.
بی اختیاری: هم سرطان پروستات و هم درمان آن می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود. درمان بی اختیاری به نوع و شدت آن و احتمال بهبود آن در طول زمان بستگی دارد. گزینه های درمانی ممکن است شامل داروها، کاتترها و جراحی باشد.
اختلال در نعوظ: اختلال نعوظ می تواند ناشی از سرطان پروستات یا درمان آن، از جمله جراحی، پرتودرمانی یا درمان های هورمونی باشد.
چگونه میتوان از سرطان پروستات پیشگیری کرد؟
از یک رژیم غذایی سالم پر از میوه ها و سبزیجات پیروی کنید. از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. میوه ها و سبزیجات حاوی بسیاری از ویتامین ها و مواد مغذی هستند که می توانند به سلامت کمک کنند.
اینکه آیا می‌توانید از طریق رژیم غذایی از سرطان پروستات پیشگیری کنید، هنوز به طور قطعی ثابت نشده است. اما داشتن یک رژیم غذایی سالم با انواع میوه ها و سبزیجات می تواند سلامت کلی را بهبود بخشد.
غذاهای سالم را به جای مکمل ها انتخاب کنید. هیچ مطالعه ای نشان نداده است که مکمل ها در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش دارند. در عوض، با مصرف غذاهای غنی از ویتامین ها و مواد معدنی سطوح سالم ویتامین ها را در بدن خود حفظ کنید.
بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. ورزش سلامت کلی شما را بهبود می بخشد، به حفظ وزن کمک می کند و خلق و خوی شما را بهبود می بخشد. سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. اگر تازه شروع به ورزش کرده اید، آهسته شروع کنید و هر روز به زمان بیشتری برای ورزش برسید.
وزن نرمال را حفظ کنید. اگر وزن فعلی شما ایده آل است، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش برای حفظ آن تلاش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، بیشتر ورزش کنید و مقدار کالری هایی که در روز می خورید را کاهش دهید.
در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات با پزشک خود صحبت کنید. اگر خطر ابتلا به سرطان پروستات در شما بسیار بالاست، ممکن است شما و پزشکتان داروها یا درمان های دیگری را برای کاهش این خطر در نظر بگیرید. برخی از مطالعات نشان می دهد که مصرف مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز، از جمله فیناستراید و دوتاستراید، ممکن است خطر کلی ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. این داروها برای کنترل بزرگی غده پروستات و ریزش مو استفاده می شوند.
با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که افرادی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نوع جدی تر سرطان پروستات قرار داشته باشند.
غربالگری سرطان پروستات:
آزمایش های غربالگری پروستات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه انگشتی رکتوم (DRE). در طی یک DRE، پزشک یک انگشت را وارد رکتوم می کند تا پروستات را که در مجاورت راست روده قرار دارد، معاینه کند. اگر پزشک هر گونه ناهنجاری در بافت، شکل یا اندازه غده پیدا کند، ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز باشد.
آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA). نمونه خون از ورید بازویی گرفته می شود و برای PSA، ماده ای که به طور طبیعی توسط غده پروستات تولید می شود، تجزیه و تحلیل می شود. طبیعی است که مقدار کمی PSA در جریان خون باشد. با این حال، اگر سطح بالاتر از حد معمول یافت شود، ممکن است نشان دهنده عفونت پروستات، التهاب، بزرگ شدن یا سرطان باشد.
تشخیص سرطان پروستات:
اگر غربالگری سرطان پروستات یک ناهنجاری را تشخیص دهد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تشخیص قطعی توصیه کند، مانند:
سونوگرافی: در طول سونوگرافی ترانس رکتال، یک پروب کوچک، به اندازه و شکل سیگار برگ، وارد رکتوم می شود. این کاوشگر از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از غده پروستات استفاده می کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). در برخی شرایط، پزشک ممکن است اسکن MRI از پروستات را برای ایجاد تصویری دقیق تر توصیه کند. تصاویر MRI ممکن است به پزشک کمک کند تا روشی را برای برداشتن نمونه های بافت پروستات برنامه ریزی کند.
بیوپسی پروستات: برای تعیین اینکه آیا سلول های سرطانی در پروستات وجود دارد یا خیر، پزشک ممکن است بیوپسی پروستات را توصیه کند. بیوپسی پروستات اغلب با استفاده از یک سوزن نازک که برای جمع آوری بافت به پروستات وارد می شود، انجام می شود. نمونه بافت در آزمایشگاه آنالیز می شود تا مشخص شود آیا سلول های سرطانی وجود دارند یا خیر.
هنگامی که بیوپسی وجود سرطان را تایید کرد، مرحله بعدی تعیین سطح تهاجمی (درجه) سلول های سرطانی است. یک پزشک در آزمایشگاه نمونه ای از سلول های سرطانی را بررسی می کند تا مشخص کند که سلول های سرطانی چقدر با سلول های سالم تفاوت دارند. درجه بالاتر نشان‌دهنده سرطان تهاجمی‌تر است که احتمال شیوع سریع‌تری دارد.
تکنیک های مورد استفاده برای تعیین تهاجمی سرطان عبارتند از:
نمره گلیسون رایج ترین مقیاسی است که برای ارزیابی درجه سلول های سرطانی پروستات استفاده می شود. امتیازدهی گلیسون دو عدد را ترکیب میکند و می‌تواند از 2 (سرطان غیر تهاجمی) تا 10 (سرطان بسیار تهاجمی) متغیر باشد، اگرچه قسمت پایین این محدوده اغلب استفاده نمی‌شود.
اکثر نمرات گلیسون مورد استفاده برای ارزیابی نمونه های بیوپسی پروستات از 6 تا 10 متغیر است. نمره 6 نشان دهنده سرطان پروستات با درجه پایین است. نمره 7 نشان دهنده سرطان پروستات درجه متوسط است. نمرات 8 تا 10 نشان دهنده سرطان های با درجه بالا است.
آزمایش ژنومیک: این آزمایش سلول های سرطان پروستات را تجزیه و تحلیل می کند تا مشخص کند کدام جهش ژنی وجود دارد. این نوع آزمایش می تواند اطلاعات بیشتری در مورد پیش آگهی بدهد. آزمایشات ژنومی برای هر فرد مبتلا به سرطان پروستات ضروری نیست، اما ممکن است اطلاعات بیشتری را برای تصمیم گیری در مورد درمان در شرایط خاص ارائه دهد.
هنگامی که تشخیص سرطان پروستات انجام شد، پزشک مرحله سرطان را تعیین میکند. اگر پزشک مشکوک باشد که سرطان ممکن است فراتر از پروستات گسترش یافته باشد، ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر توصیه شود:
- اسکن استخوان
- سونوگرافی
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET).
پزشک از اطلاعات این آزمایش ها برای تعیین مرحله سرطان استفاده می کند. مراحل سرطان پروستات با اعداد رومی از I تا IV نشان داده می شود. پایین ترین مراحل نشان می دهد که سرطان محدود به پروستات است. در مرحله چهارم، سرطان فراتر از پروستات رشد کرده و ممکن است به سایر نواحی بدن سرایت کرده باشد.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prostate-cancer/symptoms-causes/syc-20353087