زردی نوزاد تغییر رنگ زرد رنگ پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده است. زردی نوزاد به این دلیل رخ می دهد که خون نوزاد حاوی مقدار زیادی بیلی روبین، رنگدانه زرد گلبول های قرمز خون است.
زردی نوزاد یک بیماری شایع است، به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری (نوزادان نارس) متولد شده اند و برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند. زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود.
اکثر نوزادانی که بین هفته 35 بارداری و ترم متولد می شوند نیازی به درمان زردی ندارند. به ندرت، سطح بالای بیلی روبین خون به طور غیرمعمول می تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد.
تشخیص زردی در نوزادان، توسط آزمایش خون در آزمایشگاه های معتبر انجام می شود.
انواع مختلف زردی نوزاد چیست؟
انواع مختلفی از زردی در نوزادان وجود دارد.
زردی فیزیولوژیک:
شایع ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی است. این نوع زردی طبیعی است. زردی فیزیولوژیکی در اکثر نوزادان در روز دوم یا سوم زندگی آنها ایجاد می شود. بعد از اینکه کبد کودک رشد کرد، شروع به از بین بردن بیلی روبین اضافی می کند. زردی فیزیولوژیکی معمولاً جدی نیست و در عرض دو هفته خود به خود از بین می رود.
زردی شیردهی:
زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می شوند. زردی شیردهی اغلب در هفته اول زندگی کودک رخ می دهد. این زمانی اتفاق می افتد که کودک به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی کند که می تواند به دلیل مشکلات شیردهی یا به دلیل اینکه شیر هنوز به اندازه کافی تولید نشده است رخ دهد. زردی شیردهی ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا از بین برود.
زردی شیر مادر:
زردی شیر مادر با زردی شیردهی متفاوت است. مواد موجود در شیر مادر می تواند بر نحوه تجزیه بیلی روبین توسط کبد کودک تأثیر بگذارد. این می تواند باعث تجمع بیلی روبین شود. زردی شیر مادر ممکن است بعد از هفته اول زندگی نوزاد ظاهر شود و ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا از بین برود.
اگر نوزاد یک بیماری دارویی نامرتبط داشته باشد، سایر انواع زردی ممکن است رخ دهد.
علائم و نشانه های زردی در نوزادان چیست؟
علامت اصلی زردی زرد شدن پوست کودک است. شما می توانید آن را در نور طبیعی، مانند جلوی پنجره، بهتر ببینید. معمولاً ابتدا در صورت نوزاد ظاهر می شود. سفیدی چشم و زیر زبان نوزاد ممکن است زرد به نظر برسد. با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به سینه، شکم، بازوها و پاهای نوزاد منتقل شود. تشخیص زردی در نوزادانی که پوست تیره تری دارند ممکن است دشوار باشد. اما همچنان می توان از روی رنگ چشم و زیر زبان نوزادتان تشخیص داد که زردی دارد یا خیر.
علت زردی نوزادان چیست؟
زردی زمانی اتفاق می افتد که خون نوزاد بیش از حد بیلی روبین داشته باشد. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که بدن هنگام تجزیه گلبول های قرمز قدیمی تولید می کند. کبد به طور معمول بیلی روبین را از خون فیلتر می کند و هنگام دفع مدفوع، بدن از شر آن خلاص می شود.
اگر کبد نوزاد به اندازه کافی برای خلاص شدن از شر بیلی روبین رشد نکرده باشد، این ماده می تواند شروع به تجمع کند. این تجمع بیلی روبین باعث می شود پوست کودک زرد به نظر برسد. اکثر نوزادان در چند روز اول زندگی خود دچار زردی می شوند. این به این دلیل است که چند روز طول می کشد تا کبد نوزاد رشد کند و در حذف بیلی روبین بهتر عمل کند.
در صورتی که نوزاد به یکی از بیماری های زیر مبتلا باشد، زردی شدید ممکن است رخ دهد:
- عفونت خون (سپسیس)
- کبودی و کمبود اکسیژن ناشی از زایمان سخت
- تعداد زیاد گلبول قرمز
- سطح پایین اکسیژن (هیپوکسی)
- یک بیماری کبدی مانند آترزی صفراوی
- خونریزی داخلی
- سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
- اختلال در عملکرد کبد
- کمبود آنزیم
- ناهنجاری در گلبول های قرمز خون کودک که باعث می شود آنها به سرعت تجزیه شوند
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اکثر بیمارستان ها سیاست بررسی زردی نوزادان را قبل از ترخیص دارند. نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان از نظر زردی بررسی شوند.
نوزاد باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می رسد، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص، قرار ملاقات بعدی تعیین شود.
علائم یا نشانه های زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی باشد. در این صورت با پزشک تماس بگیرید و به بیمارستان مراجعه کنید:
- پوست کودک زردتر می شود
- پوست روی شکم، بازوها یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد
- سفیدی چشم کودک زرد به نظر می رسد
- کودک بی حال یا بیمار به نظر می رسد یا به سختی بیدار می شود
- کودک وزن اضافه نمی کند یا بد تغذیه می کند
- کودک با صدای بلند گریه می کند
زردی در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک زردی را در بیمارستان بررسی می کند. سطح بیلی روبین کودک در سه تا پنج روزگی به بالاترین حد خود می رسد.
پزشک می تواند سطح بیلی روبین کودک را با قرار دادن یک کاوشگر روی سر کودک تخمین بزند. این آزمایش سطح بیلی روبین پوستی (TcB) را نشان می دهد. اگر این سطح بالا باشد، پزشک آزمایش خون را برای تایید نتایج درخواست می کند. معمولا نمونه گیری از طریق پاشنه نوزاد انجام می شود. آزمایش خون سطح بیلی روبین کل سرم (TSB) را نشان می دهد.
زردی نوزادان چگونه درمان می شود؟
درمان زردی در نوزادان معمولاً ضروری نیست. سطوح خفیف زردی معمولاً با ادامه رشد کبد کودک خود به خود از بین می رود. این می تواند یک تا دو هفته طول بکشد. تغذیه مکرر به نوزاد (10 تا 12 بار در روز) می تواند حرکت روده را برای دفع مدفوع تشویق کند. دفع به کودک کمک می کند تا بدن خود را از شر بیلی روبین اضافی خلاص کند.
اگر سطح بیلی روبین کودک بالا باشد یا همچنان در حال افزایش باشد، ممکن است درمان فتوتراپی را توصیه کنند. در طول فتوتراپی، لباس نوزاد در آورده و زیر نورهای آبی مخصوص قرار می گیرد. آنها فقط یک پوشک و یک ماسک برای محافظت از چشمان خود خواهند پوشید. فتوتراپی به کبد کودک کمک می کند تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود. چراغ ها به کودک آسیب نمی رسانند. درمان فتوتراپی یک تا دو روز طول می کشد. اگر سطح بیلی روبین کودک خیلی بالا نیست، ممکن است بتوانید نوزاد خود را با نور درمانی در خانه درمان کنید.
در موارد نادری که فتوتراپی جواب نمی دهد، ممکن است تعویض خون توصیه شود. با تعویض خون، مقداری از خون نوزاد با خون تازه و اهدایی جایگزین می شود.
منابع: