هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) ، باسیل گرم منفی مارپیچی و متحرک بوده که در سطح معده و داوزدهه وجود دارد. این باکتری یکی از علل مهم بیماری های گوارشی مانند التهاب مزمن معده، زخم معده و دوزادهه، پپنیک اولسر، گاستریت و بعضی از سرطان های گوارشی شناخته شده است؛ با این حال در برخی از بیماران بدون علائم کلینیکی میباشد، اما در برخی دیگر، این باکتری می تواند باعث انواع اختلالات گوارشی شود. اینها شامل گاستریت (التهاب معده)، زخم معده (زخم در معده، روده کوچک یا مری) و انواع خاصی از سرطان معده است.
هلیکوباکتر پیلوری می تواند به بافت معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) آسیب برساند. این می تواند باعث قرمزی و درد (التهاب) شود. در برخی موارد میتواند باعث ایجاد زخم‌های دردناکی به نام زخم معده در دستگاه گوارش فوقانی شود.
هلیکوباکتر پیلوری به پوششی که از معده محافظت می کند حمله می کند. این باکتری آنزیمی به نام اوره آز می سازد. این آنزیم اسید معده را خنثی می کند ,باعث ضعیف شدن پوشش معده می شود.
سلول‌های معده بیشتر در معرض خطر آسیب دیدن توسط اسید و پپسین و مایعات گوارشی قوی هستند که می تواند منجر به زخم در معده یا دوازدهه شود.
باکتری هلیکوباکتر پیلوری نیز می تواند به سلول های معده بچسبد. معده شما نمی تواند به خوبی از خود محافظت کند و ناحیه قرمز و متورم می شود (التهاب).
هلیکوباکتر پیلوری همچنین می تواند معده را وادار به ساخت اسید بیشتر کند.
کارشناسان معتقدند که این میکروب ها می توانند از طریق دهان از فردی به فرد دیگر منتقل شوند، مانند بوسیدن.
همچنین ممکن است از طریق تماس با استفراغ یا مدفوع نیز منتقل شود. همانطور که گفتیم هلیکوباکترپیلوری یک باکتری مسری میباشد و از دهان منتقل میشود، به این معنی که از راه غذا یا آب آلوده نیز منتقل میشود.
علائم ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
اکثر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هرگز هیچ علامتی نخواهند داشت. مشخص نیست چرا بسیاری از افراد علائمی ندارند. اما برخی از افراد ممکن است با مقاومت بیشتری در برابر اثرات مضر هلیکوباکتر پیلوری متولد شوند.
هنگامی که علائم عفونت هلیکوباکتر پیلوری رخ می دهد، معمولاً به گاستریت یا زخم معده مربوط می شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا سوزش در معده
- درد معده که ممکن است زمانی که معده خالی است بدتر شود
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- آروغ زدن مکرر
- نفخ
- کاهش وزن ناخواسته
هلیکوباکتر پیلوری چگونه تشخیص داده می شود؟
روش های مختلفی برای آزمایش عفونت هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد. آزمایش خون، مدفوع و تنفس از جمله روشهای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری هستند.
هلیکوباکتر پیلوری معمولا در دوران کودکی منتقل می شود و در صورت عدم درمان تا آخر عمر باقی می ماند. این عفونت حدود نیمی از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می دهد، اما شیوع آن با توجه به موقعیت مکانی و استانداردهای بهداشتی متفاوت است. هلیکوباکتر پیلوری دارای خواص منحصر به فردی برای رشد در محیط اسیدی معده است.
تست تشخیص آنتی ژن هلیکوباکترپیلوری در مدفوع همچنین میتواند جهت بررسی اثر بخش بودن درمان بیماری همزمان با تست تشخیص آنتی بادی هلیکوباکترپیلوری در سرم انجام گیرد.
آزمایش هلیکوباکتر پیلوری برای تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری استفاده میشود. این عفونت در معده و قسمت فوقانی روده کوچک صورت میگیرد. H.pylori می تواند باعث زخم معده شود. اما بیشتر افراد مبتلا به هلیکوباکترپیلوری در سیستم های گوارشی خود دچار زخم نمی شوند. تجزیه نمونه خون ممکن است شواهدی از عفونت فعال یا قبلی HP stool در فرد را نشان دهد. با این حال، آزمایش نفس و مدفوع در تشخیص عفونت های فعال Hp stool بهتر از آزمایش خون است.
شایان ذکر است که نزدیک به 50 تا 75 درصد از جمعیت جهان دارای باکتری هلیکوباکتر پیلوری هستند. این عفونت بیشتر در کشورهای در حال توسعه رواج دارد، عفونت در کودکانی که در شرایط شلوغ زندگی می کنند و همچنین در مناطقی با بهداشت ضعیف زندگی می کنند، به احتمال بیشتری رخ می دهد.
روشهای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری به شرح زیر هستند:
آزمایش های مدفوع:
آزمایش آنتی ژن مدفوع رایج ترین آزمایش مدفوع برای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری است. این آزمایش به دنبال پروتئین (آنتی ژن) مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری در مدفوع است.
آزمایش PCR مدفوع که می تواند عفونت هلیکوباکتر پیلوری را در مدفوع تشخیص دهد. این آزمایش همچنین می تواند جهش هایی را که ممکن است به آنتی بیوتیک های مورد استفاده برای درمان هلیکوباکتر پیلوری مقاوم باشند، شناسایی کند. با این حال، این آزمایش گرانتر از آزمایش آنتی ژن مدفوع است و ممکن است در همه مراکز پزشکی در دسترس نباشد.
تست تنفس:
در طول آزمایش تنفس - که تست تنفس اوره نامیده می شود - یک قرص، را می بلعید که حاوی مولکول های کربن برچسب گذاری شده است. اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید، زمانی که محلول با هلیکوباکتر پیلوری در معده شما تماس پیدا می کند، کربن آزاد می شود.
از آنجایی که بدن شما کربن را جذب می کند، هنگام بازدم آزاد می شود. برای اندازه گیری میزان آزاد شدن کربن، در کیسه ای باد می کنید. یک دستگاه خاص مولکول های کربن را تشخیص می دهد. این تست برای بزرگسالان و کودکانی که قادر به همکاری هستند قابل استفاده است.
سایر تست های تشخیصی:
پزشکان ممکن است آزمایشی را انجام دهند که به عنوان معاینه آندوسکوپی فوقانی شناخته میشود. این آزمایش را برای بررسی علائمی که ممکن است در اثر شرایطی مانند زخم معده یا ورم معده که ممکن است به دلیل هلیکوباکتر پیلوری باشد، انجام می شود.
برای این تست، دارویی به بیمار داده میشود تا به او در آرامش کمک کند. در طول معاینه، پزشک یک لوله بلند و انعطاف پذیر با یک دوربین کوچک (اندوسکوپ) را از طریق گلو و مری به معده و قسمت اول روده (اثنی عشر) متصل وارد می کند. این ابزار به پزشک اجازه می دهد تا هر گونه مشکل در دستگاه گوارش فوقانی را مشاهده کند. او همچنین ممکن است نمونه های بافتی (بیوپسی) بگیرد. این نمونه ها از نظر عفونت هلیکوباکتر پیلوری بررسی می شوند.
از آنجایی که این آزمایش تهاجمی تر از آزمایش تنفس یا مدفوع است، معمولاً برای تشخیص سایر مشکلات گوارشی همراه با عفونت هلیکوباکتر پیلوری انجام می شود. پزشکان ممکن است از این آزمایش برای تعیین دقیق اینکه کدام آنتی بیوتیک برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری بهترین است، استفاده کنند، به خصوص اگر اولین آنتی بیوتیک آزمایش شده عفونت را از بین نبرد.
این آزمایش ممکن است پس از درمان تکرار شود، بسته به آنچه در اولین آندوسکوپی یافت می شود یا اینکه علائم پس از درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری ادامه دارد.
آنتی بیوتیک ها می توانند در دقت آزمایش اختلال ایجاد کنند. به طور کلی، در صورت امکان، تنها پس از قطع آنتی بیوتیک به مدت چهار هفته، آزمایش مجدد انجام می شود.
داروهای سرکوب کننده اسید معروف به مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs) و بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol) نیز می توانند در دقت این آزمایش ها اختلال ایجاد کنند. این احتمال وجود دارد که داروهای سرکوب کننده اسید معروف به مسدود کننده های هیستامین (H-2) نیز در دقت این آزمایش ها اختلال ایجاد کنند. بسته به داروهایی که مصرف می کنید، باید در صورت امکان تا دو هفته قبل از آزمایش، مصرف آنها را قطع کنید.
از همان تست هایی که برای تشخیص استفاده می شود می توان برای تشخیص از بین رفتن عفونت هلیکوباکتر پیلوری استفاده کرد. اگر قبلاً عفونت هلیکوباکتر پیلوری در شما تشخیص داده شده بود، معمولاً حداقل چهار هفته پس از اتمام درمان آنتی بیوتیکی خود برای تکرار این آزمایشات صبر می کنید.
عوامل خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
افراد اغلب در دوران کودکی به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا می شوند. عوامل خطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری با شرایط زندگی در دوران کودکی مرتبط است، مانند:
زندگی در شرایط شلوغ: زندگی در خانه با افراد زیادی می تواند خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری را افزایش دهد.
عدم استفاده از منبع مطمئن آب تمیز: وجود یک منبع مطمئن از آب تمیز و جاری به کاهش خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری کمک می کند.
زندگی در یک کشور در حال توسعه: افرادی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که شرایط زندگی شلوغ و غیربهداشتی ممکن است در کشورهای در حال توسعه رایج تر باشد.
زندگی با فردی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارد. اگر با فردی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارد زندگی می کنید، احتمال ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری بیشتر است.
عوارض مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری شامل چه مواردی است؟
عوارض مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری عبارتند از:
زخم ها هلیکوباکتر پیلوری می تواند به پوشش محافظ معده و روده کوچک آسیب برساند. این امر می تواند به اسید معده اجازه دهد تا یک زخم باز ایجاد کند. حدود 10 درصد از افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری دچار زخم می شوند.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری می تواند معده را تحت تاثیر قرار دهد و باعث تحریک و تورم (گاستریت) شود.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری یک عامل خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده است.
منابع: